غزال زیاری: نوک‌نهنگ بیل‌دندان (spade-toothed whale)، یکی از نادرترین گونه‌های نهنگ در سراسر دنیاست و جالب اینجاست که تا امروز حتی یک مورد مشاهده زنده این نهنگ گزارش نشده است؛ حتی کسی تعداد تقریبی این گونه نهنگ‌ها را نمی‌داند و اطلاعی دراین‌باره که چه می‌خورند و در کدام بخش از اقیانوس آرام جنوبی زندگی می‌کنند در دسترس نیست.
اما خبر خوب اینجاست که دانشمندان و مقامات سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیوزیلند اخیراً اعلام کردند که موجودی که اخیراً در ساحل جزیره جنوبی این کشور توسط آب به ساحل آورده شده، احتمالاً نوعی نوک‌نهنگ بیل‌دندان است. این موجود پنج‌متر طول دارد و نوعی از نهنگ‌های نوک‌دار است. محققان بعد از بیرون کشیدن این گونه نهنگ از ساحل اوتاگو، با بررسی الگوهای رنگی و شکل جمجمه، منقار و دندان‌هایش، آن را شناسایی کردند.
هانا هندریکس، مشاور فنی دریایی دپارتمان حفاظت نیوزیلند به آسوشیتدپرس گفت: «ما اطلاعات خیلی کمی داریم و عملاً هیچ‌چیز درباره این موجود نمی‌دانیم و این موضوع، منجر به کشف اطلاعات علمی شگفت‌انگیزی خواهد شد.»
درصورتی‌که تأیید شود که این نهنگ یافت شده، یک نوک‌نهنگ بیل‌دندان است، این اولین پیکر یافت شده از این جانور، در وضعیتی است که دانشمندان بتوانند آن را تشریح کرده و رابطه این نهنگ را با چند گونه دیگر بررسی نمایند. بدین ترتیب آن‌ها می‌توانند متوجه شوند که این گونه نهنگ از چه موادی تغذیه می‌کند و حتی شاید بتوانند سرنخ‌هایی در مورد محل زندگی آن‌ها به دست بیاورند.
طبق گفته هندریکس تا پیش‌ازاین، تنها شش نوک‌نهنگ بیل‌دندان دیگر شناسایی‌شده بودند و نهنگ‌هایی که پیش‌ازاین در سواحل جزیره شمالی نیوزیلند پیداشده بودند، قبل از تست DNA برای تشخیص نوع و گونه‌شان دفن شدند و بدین ترتیب فرصتی برای مطالعه درباره آن‌ها فراهم نشده بود.
صلاح مشورت با قبایل محلی
اما این بار بعد از رؤیت پیکر بی‌جان این نهنگ در ساحل، محققان بلافاصله آن را به سردخانه منتقل کردند و با قبایل iwi (قبایل محلی مائوری) برای برنامه‌ریزی درباره نحوه معاینه و تحقیق درباره این نهنگ همکاری خواهند داشت.
ماجرا از این‌قرار است که مردم بومی نیوزیلند از نظر سنتی و فرهنگی، نهنگ‌ها را گنجی مقدس می‌دانند و از همین رو محققان به دنبال آن هستند تا با گفتگو با این قبایل محلی، بتوانند راه را برای پیشبرد اهداف علمی‌شان هموار کنند.
چند ماه پیش بود که قراردادی با رهبران بومی اقیانوس آرام به امضا رسید که طی آن نهنگ‌ها به‌عنوان «اشخاص حقوقی» به رسمیت شناخته شوند.
زندگی ناشناخته نوک‌نهنگ‌های بیل‌دندان
در حال حاضر اطلاعات زیادی درباره زیستگاه این گونه از نهنگ‌ها در دسترس نیست. طبق توضیح هندریکس، این موجودات برای تغذیه به اعماق آب شیرجه می‌روند و به‌ندرت به سطح آب می‌آیند و همین باعث می‌شود تا تعیین موقعیت آن‌ها امری غیرممکن باشد و تنها بتوان از بخش جنوبی اقیانوس آرام که دارای برخی از عمیق‌ترین گودال‌های اقیانوسی جهان است، به‌عنوان زیستگاه احتمالی این گونه از نهنگ‌ها نام برد.
او در این رابطه توضیح داد: «اگر پستانداران دریایی را در دریا نبینید، انجام تحقیقات بر روی آن‌ها بسیار سخت خواهد بود؛ دقیقاً مثل پیدا کردن سوزنی در انبار کاه است. اصلاً نمی‌دانی باید کجا را نگاه کنی.»
همه در انتظار نتایج تحقیقات
آژانس حفاظت از محیط‌زیست نیوزیلند اعلام کرد که نتایج آزمایش ژنتیکی برای تأیید هویت این نهنگ ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
کریستن یانگ، مدرس ارشد دانشگاه اکستر که درباره نوک‌نهنگ‌های بیل‌دندان مطالعه می‌کند در این رابطه گفت: «محققان و مردم محلی، سال‌هاست در حال تلاش برای شناسایی این پستاندار فوق‌العاده مرموز هستند. این کشف تازه، مرا به تعجب واداشته؛ واقعاً چند تا از این نهنگ‌ها در اعماق اقیانوس هستند و چگونه زندگی می‌کنند؟»
اولین استخوان‌های نوک‌نهنگ بیل‌دندان در سال ۱۸۷۲ در جزیره پیت نیوزیلند پیدا شد و دومین بار در دهه ۱۹۵۰ بود که مورد مشابهی در جزیره‌ای فراساحلی مشاهده شد. سومین دفعه در سال ۱۹۸۶ بود که استخوان‌های یکی از همین گونه نهنگ در جزیره رابینسون کروزوی شیلی رویت شد و توالی‌یابی DNA همه این استخوان‌ها در سال ۲۰۰۲ ثابت کرد که هر سه نمونه، از یک گونه بودند و البته به گونه متفاوتی از نهنگ‌های نوک‌دار تعلق داشتند.
محققانی که روی این گونه از پستانداران مطالعه می‌کنند نمی‌توانند تأیید کنند که آیا این گونه، منقرض‌شده است یا خیر.
در سال ۲۰۱۰ بود که جنازه دو نوک‌نهنگ بیل‌دندان در یکی از سواحل نیوزیلند به گل نشستند. در ابتدا این دو نهنگ با یکی از ۱۳ نوع رایج‌تر نهنگ‌های نوک‌دار نیوزیلند اشتباه گرفته شد ولی بررسی نمونه‌های بافتی آن‌ها، بعد از دفن‌شان نشان داد که آن‌ها گونه‌های مرموزی بوده‌اند.
منبع: apnews
۲۲۷۲۲۷
